Μαζική απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, γάμοι παιδιών: το 2020 καταγράφηκαν μεγάλα πισωγυρίσματα στις προόδους προς ισότητα των δύο φύλων καθώς η πανδημία του κοροναϊού προκάλεσε μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις σε όλο τον κόσμο.
Ειδικοί του ΟΗΕ εκτιμούν ότι το χάσμα της φτώχειας μεταξύ ανδρών και γυναικών θα μεγαλώσει το 2021 λόγω της οικονομικής ύφεσης. Ακολουθούν 10 πλήγματα που υπέστησαν οι γυναίκες το 2020:
Μη αμειβόμενη εργασία
Ακόμη και πριν την πανδημία του κοροναϊού οι γυναίκες έκαναν τρεις φορές περισσότερη μη αμειβόμενη εργασία στο σπίτι ή φροντίζοντας παιδιά και ηλικιωμένους σε σχέση με τους άνδρες, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, όμως αυτό επιδεινώθηκε το 2020 καθώς οι γυναίκες ανέλαβαν το μεγαλύτερο βάρος της φροντίδας των μελών της οικογένειας που αρρώσταιναν ή των παιδιών που πλέον δεν πήγαιναν σχολείο.
Έρευνα μεταξύ γονέων σε πέντε πλούσιες χώρες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μη αμειβόμενη εργασία των μητέρων στο σπίτι σχεδόν διπλασιάστηκε και έφτασε τις 65 ώρες την εβδομάδα, περίπου κατά ένα τρίτο περισσότερο σε σχέση με αυτή των ανδρών.
Μια ομάδα υπέρ της ισότητας των δύο φύλων στη Βρετανία επεσήμανε ότι “υπάρχουν στοιχεία επιστροφής στη δεκαετία του ’50” σε ό,τι αφορά τον καταμερισμό των εργασιών.
Στην Τουρκία έρευνα έδειξε ότι στη διάρκεια των lockdown οι γυναίκες κάνουν τέσσερις φορές περισσότερο δουλειές στο σπίτι σε σχέση με τους άνδρες.
Απώλειες θέσεων εργασίας
Η covid-19 έχει πλήξει δυσανάλογα τομείς της οικονομίας όπου εργάζονται κυρίως γυναίκες, όπως ο τουρισμός, οι λιανικές πωλήσεις και η εστίαση.
Κάποιες γυναίκες χρειάστηκε επίσης να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες του νοικοκυριού, των παιδιών και των ασθενών. Έρευνα βρήκε ότι στην Αγγλία οι μητέρες είναι κατά 47% πιο πιθανό από τους πατεράδες να έχουν χάσει τη δουλειά τους ή να έχουν αναγκαστεί να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες οι περισσότερες γυναίκες εργάζονται στην άτυπη οικονομία, χωρίς να έχουν καμία προστασία από τις απολύσεις.
Στην Κένυα το 20% των γυναικών έχουν χάσει τη δουλειά τους ή μέρος του εισοδήματός τους έναντι 12% των ανδρών, σύμφωνα με την κυβέρνηση.
Η πανδημία είχε καταστροφικές επιπτώσεις στους περισσότερους μετανάστες εργάτες. Στον Λίβανο κάποιες αλλοδαπές οικιακές βοηθοί βρέθηκαν στον δρόμο, καθώς οι εργοδότες τους δεν μπορούσαν πλέον να τις πληρώσουν.
Ενδοοικογενειακή βία
Η ενδοοικογενειακή βία βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα το 2020 καθώς λόγω των lockdown πολλές γυναίκες βρέθηκαν εγκλωβισμένες στα σπίτια τους με κακοποιητικούς συντρόφους.
Ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι η κρίση ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση κατά 20% της ενδοοικογενειακής βίας, χαρακτηρίζοντάς την “κρυμμένη πανδημία”.
Σοκαρισμένος από την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ζήτησε να υπάρξει “εκεχειρία στο σπίτι”.
Σε κάποιες χώρες οι τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας κατέγραψαν πενταπλάσιο αριθμό τηλεφωνημάτων, όμως το lockdown κατέστησε πιο δύσκολο για τα θύματα να αναζητήσουν βοήθεια.
Κάποιες χώρες μετέτρεψαν ξενοδοχεία σε καταφύγια για γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας και δημιούργησαν πρωτοβουλίες ώστε να τις ενθαρρύνουν να αναζητήσουν βοήθεια κατά τις επισκέψεις τους σε φαρμακεία ή σούπερ μάρκετ.
Στη διάρκεια του lockdown παρατηρήθηκε και αύξηση στις γυναικοκτονίες.
Εκπαίδευση των κοριτσιών
Η πανδημία του κορονοϊού ανάγκασε τις περισσότερες κυβερνήσεις να κλείσουν τα σχολεία, κάτι που επηρέασε εκατομμύρια κορίτσια.
Στην Αφρική οργανώσεις για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών εξέφρασαν την ανησυχία ότι πολλά κορίτσια ίσως αναγκαστούν να εγκαταλείψουν εντελώς το σχολείο, θέτοντας σε κίνδυνο δεκαετίες προσπαθειών να ανατραπεί η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων.
Το κλείσιμο των σχολείων έχει αυξήσει τον κίνδυνο τα κορίτσια να πέσουν θύματα σεξουαλικής βίας ή να αναγκαστούν να παντρευτούν, ενώ λόγω της φτώχειας που προκλήθηκε από τα lockdown πολλά αναγκάστηκαν να ανταλλάξουν σεξ για να αγοράσουν τα βασικά.
Πολλές χώρες ήδη αναφέρουν αύξηση στον αριθμό των εφήβων που μένουν έγκυες και των πρόωρων γάμων, εγείροντας ανησυχίες ότι πολλά κορίτσια ίσως να μην επιστρέψουν στο σχολείο.
Γάμοι παιδιών
Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι η πανδημία θα οδηγήσει σε 13 εκατομμύρια επιπλέον γάμους παιδιών την επόμενη δεκαετία, πιθανότατα επιφέροντας σοβαρό πλήγμα στις προσπάθειες να καταργηθεί η πρακτική αυτή, καθώς η αυξανόμενη φτώχεια ωθεί τις οικογένειες να παντρεύουν νωρίς τις κόρες τους.
Το κλείσιμο των σχολείων έχει αυξήσει τον κίνδυνο. Οι αρχές στην Αιθιοπία έχουν σώσει εκατοντάδες κορίτσια από τότε που έκλεισαν τα σχολεία.
Στο Μαλάουι μια μη κυβερνητική οργάνωση ανακοίνωσε αύξηση κατά 350% στον αριθμό των κλήσεων που έλαβε την άνοιξη σε σχέση με γάμους παιδιών.
Ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων
Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι επιπλέον 2 εκατομμύρια κορίτσια σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις ενδέχεται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων την επόμενη δεκαετία καθώς λόγω της πανδημίας διακόπηκαν οι προσπάθειες εξάλειψης της πρακτικής.
Αυξημένα ποσοστά ακρωτηριασμών έχουν αναφερθεί στην ανατολική και τη δυτική Αφρική, με το lockdown να θεωρείται ευκαιρία να περάσει απαρατήρητη η πρακτική.
Οι δυσκολίες έχουν τροφοδοτήσει την αύξηση των ακρωτηριασμών των γεννητικών οργάνων των κοριτσιών καθώς πολλοί γονείς πιστεύουν ότι θα πάρουν μεγαλύτερη προίκα, αν οι κόρες τους έχουν υποβληθεί στην πρακτική, καταγγέλλουν ακτιβιστές.
Αμβλώσεις
Η Πολωνία επέβαλε σχεδόν πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων τον Οκτώβριο, προκαλώντας μαζικές διαδηλώσεις.
Στις ΗΠΑ ακτιβιστές υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση φοβούνται ότι ο διορισμός της συντηρητικής δικαστίνας Έιμι Κόνεϊ Μπάρετ στο Ανώτατο Δικαστήριο ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την απόφαση ορόσημο του 1973, βάσει της οποίας νομιμοποιήθηκαν οι αμβλώσεις στη χώρα.
Στο Μαλάουι ισχυρές θρησκευτικές οργανώσεις αντιτίθενται έντονα σε ένα νομοσχέδιο που έχει στόχο να καταστήσει πιο εύκολη την πρόσβαση σε άμβλωση.
Παγκοσμίως, η πανδημία του κορονοϊού έχει δυσχεράνει την πρόσβαση στις αμβλώσεις για πολλές γυναίκες λόγω των περιορισμών στα ταξίδια, το κλείσιμο κλινικών και τον φόρτο των υγειονομικών υπηρεσιών.
Περιγεννητική υγεία
Ο αριθμός των γυναικών που πεθαίνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού έχει μειωθεί κατά περισσότερο από ένα τρίτο από το 2000, όμως ειδικοί εκτιμούν ότι η πανδημία ίσως υπονομεύσει τις προόδους καθώς οι γυναίκες χάνουν την πρόσβαση στην αντισύλληψη και την υγειονομική περίθαλψη.
Το Guttmacher Institute, ένας οργανισμός με έδρα τις ΗΠΑ, εκτίμησε ότι ακόμη και τα μικρότερα εμπόδια στην πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες ενεδέχεται να οδηγήσουν σε 15 εκατομμύρια ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, 28.000 θανάτους στη διάρκεια του τοκετού και 3,3 εκατομμύρια μη ασφαλείς αμβλώσεις.
Λόγω της πανδημίας έκλεισαν κλινικές και ανεστάλησαν προγράμματα παροχής ιατρικής βοήθειας σε γυναίκες. Το κλείσιμο εργοστασίων και οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις προϊόντων προκάλεσαν ελλείψεις σε αντισυλληπτικά και χάπια για άμβλωση.
Σε όλη τη Λατινική Αμερική ειδικοί του ΟΗΕ εκτιμούν ότι 18 εκατομμύρια γυναίκες και έφηβες ίσως αναγκαστούν να χρησιμοποιούν αντισύλληψη, με αποτέλεσμα να προκύψουν περισσότερες από 600.000 ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
Τράφικινγκ
Η αυξανόμενη φτώχεια και το κλείσιμο των σχολείων έκανε πολλά κορίτσια και γυναίκες πιο ευάλωτες στο τράφινκινγκ και τη σεξουαλική εκμετάλλευση μέσω του διαδικτύου, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Ειδικοί του οργανισμού επισημαίνουν ότι η ύφεση και η ανεργία ενδέχεται να αυξήσουν το τράφικινγκ από τις χώρες όπου παρατηρούνται μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, κάτι που παρατηρήθηκε και κατά την οικονομική κρίση του 2007-2008.
Παγκοσμίως έχει επίσης παρατηρηθεί άνοδος της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών και παιδιών μέσω διαδικτύου.
Οι Φιλιππίνες, η χώρα που θεωρείται το επίκεντρο του διαδικτυακού τράφικινγκ, ανακοίνωσε ότι στη διάρκεια της πανδημίας έχει τριπλασιαστεί ο αριθμός των κρουσμάτων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μέσω του ίντερνετ.
Εκδικητική πορνογραφία
Γυναίκες έχουν καταγγείλει και αύξηση της εκδικητικής πορνογραφίας, της ανάρτησης δηλαδή φωτογραφιών ή βίντεο αποκαλυπτικών ή από προσωπικές στιγμές από πρώην συντρόφους τους.
Μια γραμμή βοήθειας στη Βρετανία επεσήμανε ότι τα κρούσματα διπλασιάστηκαν τον Απρίλιο.
Στη Γαλλία ένας ακτιβιστής ξεκίνησε την εκστρατεία με #stopfisha για να βοηθήσει τα θύματα να καταγγέλλουν την κακοποίηση που υπέστησαν, αφού παρατήρησε αύξηση του αριθμού των φωτογραφιών και των βίντεο γυμνών κοριτσιών στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης με το όνομά τους να αναφέρεται.
